دست نوشت

عزاداری حسینی در نگاه امام خمینی

یکی از نقاط برجسته زندگانی امام خمینی عشق وولای او نسبت به اهل بیت عصمت وطهارت (ع)، بویژه ساحت مطهر حضرت سید الشهدا(ع) بود، بیاد دارم پس از بازگشت امام به قم در روز هشتم محرم، ایشان به بیت قدیمی خود واقع در یخچال قاضی حاضر شدند، ودر مجلس عزاداری شرکت جستند، با ورود به مجلس مردم که از حضور امام به وجد آمده بودند به سمت ایشان نشستند، امام با صدای بلند فرمود: به سمت منبر بنشینید، مردم رو به سمت منبر نشستند به گونه ای که امام در سمت چپ آنان قرار گرفت. خطیب منبر آقای یثربی بود، پس از مقدمه چینی روضه حضرت علی اکبر (ع) را خواند، در این هنگام حضرت امام دستمال سفیدی را از جیب خود بیرون آورده وگریه کردند، در این اثنا خطیب منبر از وقت استفاده کرد ویادی از فرزند امام مرحوم حاج آقا مصطفی خمینی کرد، دیدم امام دستمال را از روی پیشانی خود برداشت، ودر حدود یک دقیقه که سخن از فرزند دلبند وی بود به آرامی نشست، آنگاه که خطیب منبر روضه علی اکبر (ع) را از سر گرفت باز دستمال را بر پیشانی نهاد وگریه کرد. متوجه شدم که این مرد بزرگ نمی خواست به اندازه یک دقیقه هم اشک بر علی اکبر (ع) را با اشک بر فرزندش درهم آمیزد..

به هنگام حضور در نوفل لوشاتو در فرانسه نیز مجلس عزای حسینی را بپا کرد، وخبرگزاری های جهان که برای اولین بار با این صحنه مواجه شده بودند، گریه وی را در ماتم حسین بن علی (ع) دیدند ومخابره کردند.

پیش از آن حضور 14 ساله وی در عراق، حضور پیوسته شبانه در حرم امیر مومنان علی (ع)، وحضور شبهای جمعه در حرم سید الشهدا نشان از عمق ولای او دارد.

وقبل از آن این جریان را -که مربوط به دوره طلبگی ایشان است- از مرحوم آیت الله نجفی مرعشی نقل شده است: در دوره ممنوعیت برگزاری مجالس عزای امام حسین (ع) - در دوره رضا خان-، با آقای خمینی در حجره نشسته بودیم، ایام عزای حسینی بود ومجالس ممنوع، دلمان گرفته بود، تصمیم گرفتیم یک مجلس دو نفری تشکیل بدهیم، قدری ایشان روضه خواند ومن گریه کردم، قدری من روضه خواندم وایشان گریه کرد، قدری ایشان نوحه خواند ومن سینه زدم، ومقداری من نوحه خواندم وایشان سینه زد.

عمق ارتباط وی ومیزان خلوص وی بقدری بود که مرحوم آیت الله اراکی میفرمود: اگر ایشان در کربلا حاضر بود نفر 73 شهدای کربلا میبود.

جا دارد که برخی از سخنان ایشان را پیرامون اهمیت عزای حسینی ومجالس سوگواری ودسته جات عزاداری را بیاوریم:

- «روضه سید الشهداء برای حفظ مکتب سید الشهداء است. آن کسانی که می گویند روضه سیدالشهداء را نخوانید، اصلا نمیفهمند مکتب سید الشهداء چه بوده ونمیدانند یعنی چه، نمیدانند این گریه ها واین روضه ها حفظ کرده این مکتب را. الان 1400 سال است که با این منبرها با این روضه ها وبا این مصیبت ها وبا این سینه زنی ها ما را حفظ کرده اند.. سید الشهدا را این گریه ها حفظ کرده است مکتبش را، این مصیبت ها وداد وقالها حفظ کرده، این سینه زنی ها واین دستجات .. اینها حفظ کرده.. هیاهو میخواهد، هر مکتبی هیاهو میخواهد، باید پایش سینه بزنند، هر مکتبی تا پایش سینه زن نباشد، تا پایش گریه کن نباشد، تا پایش توی سر وسینه زدن نباشد حفظ نمیشود .. این گریه ها زنده نگه داشته مکتب سید الشهدا را، این ذکر مصیبت ها زنده نگه داشته مکتب سید الشهدا را. ما باید برای یک شهیدی که از دستمان میرود علم (پرچم) بپا کنیم، نوحه خوانی کنیم، گریه کنیم، فریاد کنیم.. این یک متینگ وفریادی است برای احیاء (زنده نگاه داشتن) مکتب سید الشهدا.. این روضه خوانی ها ومصیبت وگریه است که کشور شما را حفظ کرده .. با این هیاهو، با این گریه، با این نوحه خوانی، با این شعر خوانی، با این نثر خوانی ما میخواهیم مکتب را حفظ کنیم، چنانچه تا حالا هم حفظ شده است..». (صحیفه نور 8/ 69-71)

- «اسلام را تا حالایی که شما میبینید.. سید الشهدا زنده نگه داشته است. سید الشهدا سلام الله علیه .. همه جوانان خودش را، همه مال ومنال، هرچه بود، هرچه داشت.. در راه خدا داد، وبرای تقویت اسلام ، مخالفت با ظلم، قیام کرد.. ما که دنبال او هستیم ومجالس عزا را از آن وقت به امر امام صادق سلام الله علیه وبه سفارش ائمه هدی علیهم السلام، ما بپا میکنیم این مجالس عزا را.. اینها را باید حفظ کنید، اینها شعائر مذهبی ماست که باید حفظ بشود، اینها یک شعائر سیاسی است که باید حفظ بشود. بازیتان ندهند این قلمفرساها، بازیتان ندهند این اشخاصی که با اسماء مختلفه وبا مرامهای انحرافی میخواهند همه چیز را از دستتان بگیرتد، واینها میبینند که این مجالس، مجالس روضه، ذکر مصائب مظلوم در هر عصری مقابل ظالم قرار میدهد».. (صحیفه نور 10/ 30-32).

- «الان محرم است وهمه دستجات بیرون می آیند، ودستجات باید عزاداری بکنند. عزاداری مهم است». (صحیفه نور 10/ 239).

- «همین گریه ها نگه داشته ما را. گول این شیاطینی که میخواهند این حربه (سلاح) را از دست شما بگیرند، گول اینها را نخورند جوانهای ما، همین هاست که ما را حفظ کرده، همین ها هست که مملکت ما را حفظ کرده. تکلیف آقایان است روضه بخوانند. تکلیف مردم است دسته های شکوهمند بیرون بیاورند، دسته های سینه زن شکوهمند. البته از چیزهایی که بر خلاف مثلا چه هست از آنها پرهیز کنند، اما دسته ها بیرون بیایند، سینه بزنند، هر کاری که میکردند بکنند..». (صحیفه نور 10/ 218).

- «(این گفته که) امروز دیگر انقلاب کردیم، روضه دیگر لازم نیست از غلط هایی است که تو دهن ها انداختند، مثل این است که بگوییم امروز ما انقلاب کردیم دیگر لازم نیست که نماز بخوانیم! انقلاب برای این است، انقلاب کردیم که شعائر اسلام را زنده کنیم، نه انقلاب کردیم که شعائر اسلام را بمیرانیم. زنده نگه داشتن عاشورا یک مسئله بسیار مهم سیاسی عبادی است..ما ملتی هستیم که با همین اشک ها سیل جریان می دهیم وخرد میکنیم سدهایی را که در مقابل اسلام ایستاده است.. همین گریه هاست که کارها را پیش برده است، همین اجتماعات است که مردم را بیدار میکند.. مجالس سر جای خودش باید باشد، ومجالس عزل باید باشد، واهل منبر باید این شهادت امام حسین سلام الله علیه را زنده نگه دارند، وملت باید با همه قدرت این شعائر اسلامی را، خصوصا این را زنده نگه دارند، با زنده نگه داشتن او اسلام زنده می شود، «انا من حسین» که روایت شده است که پیغمبر فرموده است، این معنایش این است که حسین مال من است ومن هم از او زنده میشوم.. این مجالس را حفظ کنید .. اینها اسلام را در قلوب ما زنده نگه میدارد .. مجالس عزا را با همان شکوهی که پیشتر انجام میگرفت وبیشتر از او حفظ کنید..». (صحیفه نور 13/ 156- 158).

- «ان شاء الله روز عاشورا که جمعیت بیرون آمد، مراسم تعزیه حسین سلام الله علیه باید با قوت خودش باشد، ودر راه پیمائی ها همه اش مراسم امام حسین (ع) باشد..». (صحیفه نور 13/ 173).

- «عاشورا با «نه» خود، یزیدیان را در طول تاریخ نفی کرد». (صحیفه نور 14/ 264).

- «باید ماه محرم وصفر را زنده نگه داریم به ذکر مصائب اهل بیت علیهم السلام، که با ذکر مصائب اهل بیت علیهم السلام زتده مانده است این مذهب تا حالا، با همان وضع سنتی، با همان وضع مرثیه خوانی.. ما باید حافظ این سنت های اسلامی، حافظ این دسته جات مبارک اسلامی، که در روز عاشورا، در محرم وصفر، در مواقع مقتضی به راه می افتد تأکید کنیم که بیشتر دنبالش باشند، محرم وصفر است که اسلام را نگه داشته است، فداکاری سید الشهدا سلام الله علیه است که اسلام را برای ما زنده نگه داشته است. زنده نگه داشتن عاشورا با همان وضع سنتی خودش از طرف روحانیون، از طرف خطبا، با همان وضع سابق، واز طرف توده های مردم با همان ترتیب سابق که دستجات معظم ومنظم، دستجات عزاداری به عنوان عزاداری راه می افتاد. باید بدانید که اگر بخواهید نهضت شما محفوظ بماند، باید این سنت ها را حفظ کنید. البته اگر جنانچه یک چیزهای ناروائی بوده است سابق ودست اشخاص بی اطلاع از مسائل اسلام بوده، آنها باید یک مقداری تصفیه بشود، لکن عزاداری به همان قوت خودش باید باقی بماند، وگویندگان پس از اینکه مسائل روز را گفتند روضه را همانطور که سابق میخواندند ومرثیه را همانطور که سابق میخواندند بخوانند، ومردم را مهیا کنند برای فداکاری. این خون سید الشهدا است که خون های همه ملت های اسلامی را به جوش می آورد، واین دستجات عزیز عاشوراست که مردم را به هیجان می آورد، وبرای حفظ مقاصد اسلامی مهیا میکند. در این امر نباید سستی کرد..». (صحیفه نور 15/ 203- 204).

- «ما ملتی هستیم که با همین گریه ها یک قدرت 2500 ساله را از بین بردیم..». (صحیفه نور 16/ 210).

- «اگر قیام حضرت سید الشهدا سلام الله علیه نبود، امروز هم ما نمی توانستیم پیروز شویم، تمام این وحدت کلمه ای که مبدأ پیروزی ما شد، برای خاطر این مجالس سوگواری واین مجالس تبلیغ وترویج اسلام شد.. این محرم را زنده نگه دارید. ما هرچه داریم از این محرم است واز این مجالس.. اگر این مجالس وعظ وخطابه وعزاداری واجتماعات سوگواری نبود کشور ما پیروز نمیشد». (صحیفه نور 17/ 60- 62).

ودر وصیت نامه سیاسی -الهی خود آورده اند: « من اکنون به ملتهای شریف ستمدیده وبه ملت عزیز ایران توصیه میکنم که .. واز آن جمله مراسم عزاداری ائمه اطهار وبویژه سید مظلومان وسرور شهیدان حضرت ابی عبد الله الحسین صلوات وافر الهی وانبیاء وملائکه الله وصلحاء بر روح حماسی او باد هیچ گاه غفلت نکنند». (صحیفه نور 21/ 173).

محمدامین پورامینی

چندی است که نغمه های شومی در رابطه با عزاداری سالار شهیدان حضرت ابا عبد الله الحسین علیه السلام به گوش میرسد، که گاهی ناپخته وبعضا غرض آلود می نماید، به نظر مطالب زیر قابل توجه  می آید:

1. آنچه که عنوان عزاداری می یابد در زمره مصادیق شعایر حسینی شمرده میگردد، که مصادیق آن ممکن است در گذر زمان ومکان تغییر یابد، بنابر این مصادیق عزاداری منحصر در گریه ومرثیه خوانی وپوشیدن لباس سیاه واطعام نیست که در دوره ائمه اطهار علیهم السلام بوده است، بلکه علاوه بر آنها شامل سینه زنی، زنجیر زنی، تعزیه ، دسته های عزاداری ووسائل مربوطه چون طبل وعلامات ونخل وپرچم وسیاهکوبی و.. میگردد.

2. اینکه برخی واژه بدعت را نسبت به برخی از مصادیق عزاداری -مثل آتش زدن خیمه ها- بکار بسته اند نشان از بی دقتی در بکارگیری واژگان است، بدعت مصصلح ومذموم عبارت از وارد ساختن چیزی در دین است که از دین نباشد، مانند نماز تراویح، یعنی اینکه در احکام دینی چیزی از پیش خود اضافه ویا کاسته شود؛ اما اگر چیزی بطور مطلق مطلوب شارع باشد، وشارع شرط وجزئی را برای آن قرار نداده باشد، تطبیق آن در دست مکلف است، که در شرایط زمانی ومکانی میتواند تغییر پذیرد، مثلا گرامیداشت پدر ومادر مطلوب شارع است، که نوع آن میتواند مصادیق مختلفی بیابد، مثل یاری رسانی، احترام، تقدیم هدیه وگل وکادو و... در رابطه با عزاداری سید الشهداء علیه السلام نیز آنچه خواسته شارع است بزرگداشت شعایر حسینی است، که مصداق عزاداری چه بسا در شرایط زمانی ومکانی تغییر پذیرد، لذا ما شیوه های گوناگون عزاداری را در کشورهای ایران، عراق، خلیج فارس، پاکستان، هندوستان، افغانستان وتایلند میبینیم ، وحتی در ایران شیوه های خاصی در اردبیل وبوشهر و.. دیده میشود، از آنجا که همه آنها در تحت عنوان عزاداری امام حسین (ع) قرار میگرند مطلوب شارع بوده ومستحب است.

3. ممکن است برخی از شیوه های عزاداری موجب سوء استفاده دشمنان قرار گیرد، البته تشخیص آن با ولایت امر مسلمین ومجتهدان جامع الشرائط است، وفعلا تنها قمه زنی مورد نهی قرار گرفته شده است، در این صورت آن موارد از عنوان کلی عزاداری استثناء میشود.

4. بدون شک مجالس حسینی ودسته های عزاداری شورآفرین است، ورمز ماندگاری تشیع ونهضت را در آن باید یافت، امام خمینی فرمود: مکتب هیاهو میخواهد، باید پایش سینه بزنند.

5. متاسفانه سطح منبر حسینی پایین آمده است، مرحوم فلسفی برای یک ساعت سخنرانی هشت ساعت مطالعه میکرد، واین دردی است که باید برای حل آن راهکار جست، مطالب عمیق استدلالی وتحلیل صحیح تاریخی واستوارسازی معارف دینی جایش را به بیان مطالب احساسی وتنها عاطفی -که البته آن هم در جای خود لازم وضروری است- داده است. از آن طرف میدان دادن بیش از حد به مداحان وبکارگیری سبکهای غربی وحتی ترانه در سبک عزاداری ویا اشعار مشتمل بر مطالب سست ووهن آمیز وحتی غلو موجب رنج ونگرانی بزرگان ومراجع معظم تقلید شده است.

6. تشویق وبستر سازی مناسب عزاداری وظیفه هر انسان دردمند وعاشق اهل بیت است، تجربه تاریخی نشان داده است که هیچ کس توان مقابله با دستگاه حسینی را ندارد.

در خبرها خواندیم که مولوی عبدالحمید مراد زهی روحانی اهل سنت زاهدان ، روز جمعه در جمع نمازگزاران مسجد مکی این شهر در سخنانی ، انتصاب دو وزیر از اهل سنت ، برکناری استاندار سیستان و بلوچستان و ساخت مسجد برای اهل سنت تهران را مهمترین خواسته‌های اهل سنت این استان از رییس جمهوری دانست.

مطالب زیر را لازم است ایشان بدانند:

?. تقسیم وزارت در نظام جمهوری اسلامی بر اساس مذهب نیست، ولی فراموش نشود که بر طبق قانون اساسی، مذهب رسمی ایران -از دوره پیش از انقلاب تا کنون- مذهب شیعه اثنی عشری است.
2. در عربستان سعودی که 15% از جمعیت شیعه هستند چند وزیر شیعه وجود دارد؟
3. مسجد یرای همه مسلمانان هست وفرقی بین شیعه وسنی نیست. تمام اهل سنت میتوانند در مساجد شیعیان نماز بخوانند وتمام شیعیان نیز میتوانند در مساجد اهل سنت نماز راقامه کنند، بنابر این مشکلی برای نماز اهل سنت در تهران اصلا وجود ندارد.
4. تهران پایتخت جهان تشیع است هروقت که اجازه ساخت مسجد شیعیان در مکه را صادر کنند توقع متقابل داشته باشند.
5. شیعیان بومی مدینه از داشتن مسجد ویژه خود محرومند در حالی که برادران اهل سنت ما ببرکت انقلاب نهایت آزادی را در ساخت مساجد وحوزه های علمیه دارند وبر طیق قانون اساسی احکام فقهی بر طیق مذهب ایشان در مناطق آنان تطبیق میشود.
6. آنچه ایشان میخواهد ساخت مسجد ضرار است تا مبدل به سوژه تبلیغی علیه تشیع ونظام جمهوری اسلامی گردد، وگرنه چه کسی با مسجد سازی مخالف است.
7. این سخن در آستانه سفر بوش به منطقه وسعی در دور ساختن اعراب از ایران معنا وبوی دیگری دارد.