کتاب
مبارزه و ستیز حق و باطل تاریخی کهن دارد. اگر در برابر تجاوزهای خصمانه مقاومت نشان داده نشود ارزشهای انسانی پایمال و نابود می شوند و صلح و امنیت و به ویژه مقدسات و ارزشهای دینی و مذهبی به خطر خواهند افتاد. بر اساس آیات و روایات در طول تاریخ همواره مردان بزرگی از تبار پاکان و مصلحان بودهاند که تا پای جان از عقاید خود دفاع میکردند. دفاع و جهاد از فرمانهای اکید و صریح قرآن کریم است و در آیات متعددی مؤمنین موظف شده اند از کیان و ارزشهای دینی و دنیوی خویش دفاع کنند و از اهمال و سستی در این راه دوری گزینند.
این کتاب در ایام جنگ تحمیلی و در همان حال و فضا نگاشته شده و موضوع آن نبرد و بیان ارزش جهاد و پیکار و معرفی مقام والای شهید و شهادت است. فصول مختلف کتاب به شرح زیر است.
فصل اول: اهمیت و فضیلت جنگ و جهاد
جنگ و جهاد از جمله مسائلی است که نمیتوان با دید مادی آن را تحلیل و تبیین کرد؛ چون در این صورت تمام بود و وجود فرد در حال نابودی و فنا تصور میشود. اما اگر با دید الهی به آن نگاه کنیم برداشت ما نسبت به آن کاملاً عوض خواهد شد و با آغوش باز از آن استقبال خواهیم کرد. پیامبراکرم ص درباره فضیلت شهادت میفرمایند: «آگاه باشید به درستی که جهاد دری از درهای بهشت است که خداوند آن را برای دوستانش باز کرده است». امام صادق ع نیز در فضیلت جهاد میفرمایند: «برترین چیز بعد از واجبات یومیه جهاد است».
در اثر جنگ نیروها و استعدادهای یک جامعه مورد تهدید قرار میگیرد اما آنچه مسلم است اثرات و نتایجی است که از آن باقی میماند. مثل خواری دشمن، از بین بردن فساد، بقای ذکر خدا. حضرت زهرا س میفرمایند:«و خداوند جهاد را مایه عزت اسلام قرار داد». در جنگ و جهاد آدابی وجود دارد که به بیان قرآن صبر و استقامت، به یاد خدا بودن، آغازگر جنگ نبودن و آمادگی برای شهادت از جمله آنهاست. ترغیب و تشویق به جهاد نیز از مواردی است که به آن سفارش شده است. هوشیاری در جنگ، حفظ اسرار نظامی ، نظارت بر فرماندهی و نقش اطاعت از فرمانده، کمک رسانی و پشتیبانی جبهههای جنگ از مواردی است که در قرآن وروایات به آن پرداخته شده است. حضرت امیر ع میفرمایند:«از رسول ص خدا شنیدم که جنگ نیرنگ است».
فصل دوم: سیمای رزمندگان
جهاد در راه خدا، ترازوی سنجش ایمان است و گذشتن از جان در راه خدا داد و ستدی است که یک طرف آن جان آدمی و طرف دیگر به دست آوردن رضایت الهی است. بر طبق روایات متعدد اولین کسی که در راه خدا جهاد کرد و پرچم اسلام را به اهتزاز درآورد، حضرت ابرهیم ع بود.
حکم کسی که در جنگ بر علیه باطل همت میگمارد برائت از آتش است. رزمنده از گناهانش خارج میشود، همانطوری که مار از پوستش خارج میشود. داشتن ارتباط معنوی در جبهه، صبر و ایستادگی در میدان رزم از خصوصیات رزمنده است و به بیان حضرت رسول ص «صبر یک روز مسلمان در بعضی از میدانهای جهاد از عبادت چهل سال برای او بهتر است». در جهاد در راه خدا باید به همدیگر کمکرسانی کرد و از غیبت و آزار رزمنده خوداری کرد. کسی که نامه رزمندهای را به خانوادهاش میرساند مانند کسی است که بندهای را آزاد کرده و ادر ثواب جنگ و جهاد آن رزمنده شریک است.
عرصه پیکار و نبرد، جایگاه بلند امتحان و کسب مدارج عالی و نیل به پیشرفتهای بزرگ است و در این رهگذر مجاهد فی سبیلالله به کشت بهترین اعمال خود میپردازند و فردا آن را برداشت میکند. کسی که با نیت جهاد در راه خدا از خانه خارج میشود و مرگش فرا میرسد او نیز از اهل بهشت است. این امر اهمیت جهاد در راه خدا و قصد و نیت بنده مؤمن را بازگو میکند. پاداش رزمنده از حد تصور انسان خارج است، او که به خاطر خدا از خانه و کاشانه دست شسته و رنج حضور در جبهه را بر خود هموار ساخته، با بار گرانی از ثواب و عنایت خدا و سرمایه بزرگ آمرزش و نوید بهشت و دوری از جهنم باز میگردد و به قدری منزلت آن بالاست که حتی ملائکه از درک عمق آن ناتوانند.
چه بسا انسانهایی که در تمامی صحنههای جنگ حاضرند و مشکلات آن را با جان میخرند و بر دشمن خارجی پیروز میگردند، ولی از رویارویی با دشمن داخلی یا همان هواهای نفسانی عاجزند. بهترین فرصت برای مقابله با نفس و تهذیب آن همان جبهههای نبرد است. حضرت علی ع میفرمایند:«همانا برترین جهاد، جهاد کسی است که با نفس خود که بین دو پهلوی اوست، مبارزه کند».
در این فصل مرگ و شهادت سرانجام مردان الهی توضیح داده شده است. مرگ لباسی است که خواه و ناخواه، براندام انسان پوشانده میشود و به بیان قرآن «هر کجا که باشید، هر چند بر برجها و دژهای بسیار محکم و استوار مرگ شما را در مییابد». و حال آنکه با شرافتترین مرگ، شهادت است. با مطالعه تاریخ به این نتیجه میرسیم که بسیار ی از پیامبران الهی و جانشینان آنان که عالمان فرهیخته و صالحان از جان گذشته بودند، در نهایت عمر به درجه رفیع شهادت نائل آمدند.
از نکتههایی که در قرآن درباره شهید آمده این است که شهیدان زندهاند. و بر طبق آیه قرآن : «آنان به خاطر نعمتهای فراوانی که خداوند از فضل خود به آنها بخشیده است خوشحال، و برای کسانی که هنوز به آنها نپیوستهاند شاد و مسرورند که بیم و اندوهی برایشان نیست. آنان به نعمت و فضل خدا شادی میکنند، همانا خداوند پاداش مؤمنان را تباه نمیگرداند». زخم و جراحت شهید از نوشیدن آب خنک در روز تابستان، برایش آسانتر و گواراتر است. شهید پس از شهادت نیز مورد سؤال واقع نمیشود. برق شمشیری که بالای سر اوست او را از امتحان بینیاز میکند.
خون شهید نیز مقام و منزلت والایی دارد. در واقع هیچ قطرهای در نزد خداوند دوستداشتنیتر از قطره خون ریخته شده در راه خدا نیست. طبق فرمایش حضرت رسول اکرم (ص) «شهیدان با من و با ابراهیم (ع) بر مائده خلد مینشینند و در هر صبح و شام نظر به وجهالله میافکنند». شهیدان از جمله شفاعت کنندگان عرصه محشر و از اولین کسانیاند که وارد بهشت میشوند. گلزار شهدا نیز از ارج قرب برخوردار است و برطبق بیان امام محمد باقر(ع) زیارت قبر حسین (ع) زیارت قبر رسول خدا (ص) و زیارت قبور شهیدان با ثواب یک حج مقبول در رکاب رسول خدا (ص) برابری میکند.