دست نوشت

پی‌ریزی چهارچوب مبانی فکری اسلام؛ ارزنده‌ترین دستاورد قیام عاشورا

گروه اندیشه: مدرس و محقق حوزه علمیه قم معتقد است، فرهنگ عاشورا ابعاد مختلفی دارد، اما یکی از مهم‌ترین این اهداف، قراردادن چهارچوب صحیحی برای مبانی فکری مسلمانان‌ بود؛ واقعه عاشورا با شاخصه‌هایش باعث شد که در طول تاریخ تمیز روشنی بین حق و باطل ایجاد شود.

حجت‌الاسلام و المسلمین محمد امین پورامینی، مدرس و محقق حوزه علمیه قم

حجت‌الاسلام و المسلمین محمد امین پورامینی، مدرس و محقق حوزه علمیه قم در گفت‌وگو با خبرگزاری قرآنی ایران (ایکنا)، با تبیین نسبت فرهنگ عاشورا با قرآن کریم، اظهار کرد: ظرفیت عاشورا یک ظرفیت وسیع و همه‌جانبه است. ما تجلی کامل قرآن‌کریم را در روز عاشورا می‌بینیم و به طور کلی هدف سیدالشهداء(ع)، در کربلا تبلیغ قرآن است. امام حسین‌(ع) علت قیام خود را دورشدن جامعه از قرآن‌کریم می‌دانست.

وی ادامه داد: کسانی‌که به عنوان حکومت بنی‌امیه سر کار بودند، تنها نظر ظاهری به قرآن داشتند بدون این‌که به محتوای قرآن‌کریم توجهی کنند. برای مثال معاویه اعتراض رسمی خود را نسبت به تفسیر قرآن ابن عباس اعلام کرد و او را از تفسیر نهی کرد. معاویه در جواب پرسش ابن عباس که آیا قرآن را بخوانیم و نفهمیم؟ گفت: بله صرفا به تلاوت قرآن اکتفا کنید.

این محقق و پژوهشگر با اشاره به فضای منحرف زمان امام حسین(ع) بیان کرد: سیاستی از اواخر زندگانی رسول خدا عنوان کرد  که تنها قرآن برای حکومت و سعادت مردم کافی است. آن‌ها سپس به این رسیدند که صرفا تلاوت قرآن، بدون این‌که درایت و فهمی در آن باشد، کافی است؛ زیرا آن‌ها از این نکته غافل نبودند که فهم قرآن مستلزم اطاعت از پیامبر اکرم(ص) و امامان(ع) هم هست واین با منافعشان سازگاری ندارد.

وی ادامه داد: آنچه در کربلا اتفاق افتاد، در واقع جنگ با قرآن بود؛ امام حسین(ع) به عنوان قرآن ناطق مورد هجوم بنی امیه قرار گرفت و با شهادت خود زمینه را برای احیای قرآن فراهم کرد. قرآنی که در آن بشریت به نقطه کمال انسانی می‌رساند. بنابراین پیوند عمیقی بین امام حسین(ع) و قرآن کریم وجود دارد.

حجت‌الاسلام پورامینی با اشاره به شاخص‌های فرهنگ عاشورا عنوان کرد: فرهنگ عاشورا ابعاد مختلفی دارد؛ یکی از این اهداف برگرداندن جامعه اسلامی به مسیر درست و بازگردان اسلام به شالوده‌ای که رسول‌الله آن را پایه‌ریزی کرده بود، است. هدف دیگر جلوگیری از انحراف ایجاد شده، بود؛ انحرافی که از اسلام ناب محمدی(ص) جز نام چیزی به جای نگذاشته بود.

وی افزود: بُعد دیگر عاشورا قراردادن چهارچوب صحیحی برای مبانی فکری مسلمانان‌ بود؛ مبنایی که نمونه بارز آن امر به معروف و نهی از منکر است. این مبنا در آن زمان با توجه به ظلم حاکمان به فراموشی سپرده شده بود؛ به همین دلیل حضرت(ع) فرمود: هدف من ایجاد اصلاح در جامعه اسلامی است. امام حسین(ع) و یارانش با عاشورای حسینی خود باعث شدند که مسیر حق از مسیر باطل تمیز داده شود.

این محقق ادامه داد: واقعه عاشورا با شاخص‌های خودش باعث شده که در طول تاریخ تمیز بین حق و باطل به‌خوبی نشان داده شود. به طور کلی هم ویژگی‌های جبهه حق را بیان کرد، هم ویژگی‌های جبهه باطل را به تصویر کشاند. به هر جهت اگر این خون مطهر ریخته نمی‌شد دیگر از دین رسول ‌الله(ص) خبری نبود و امروز امت اسلامی وجود نداشت.

حجت‌الاسلام پورامینی با اشاره به منشاء قیام عاشورا گفت: منشاء این قیام انحراف امت اسلامی از مسیر صحیح آن بود و این انحراف از زمان به فراموش سپردن واقعه غدیر شروع شد واستمرار یافت که زمینه‌ انحراف جامعه اسلامی شد. نظام خلافتی به نظام سلطنتی تبدیل شد و در دوره یزید دشمنی با اهل بیت(ع) هم به آن اضافه شد؛ لذا سید شهداء با انحراف حاکمان از یک طرف و جهل عمومی از طرف دیگر با این ویژگی که هر دو خود را طرف‌دار اسلام می‌دانستند، به مقابله و مبارزه پرداخت. در تاریخ میخوانیم که وقتی سیدالشهداء(ع) را به شهادت رساندند تکبیر گفتند، این در حالی است آن‌ها با به شهادت رساندن امام حسین(ع)، تکبیر و تهلیل -لااله الا الله- را کشتند.

وی در پایان با تأکید به زنده‌ماندن این فرهنگ در جامعه اسلامی اظهار کرد: برای زنده ماندن این فرهنگ باید از یک طرف مبانی عاشورا را خوب تبیین کنیم و از طرف دیگر به معرفی دقیق آن بپردازیم. این کار توسط علمای اسلام به خوبی انجام شده و میشود و وظیفه ما هم این است که آنچه علما انجام داده‌اند را به‌خوبی تبلیغ کنیم و با توجه به شرایط زمانی جدید به معرفی دقیق واقعه عاشورا بپردازیم.